هاب آزاد کن چرخ چیست و چه کاربردی در سیستم چهار چرخ محرک دارد؟

هاب آزادکن چرخ چیست و چه کاربردی در سیستم چهارچرخ محرک دارد؟

هاب آزادکن چرخ یکی از اجزای کلیدی در خودروهای دو دیفرانسیل و چهارچرخ محرک است که وظیفه مدیریت اتصال یا قطع ارتباط میان چرخ‌های جلو و سیستم انتقال قدرت را بر عهده دارد. این قطعه در ظاهر ساده است، اما نقش آن در کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر قطعات انتقال قدرت و بهبود کارایی سیستم 4WD بسیار حیاتی است. بسیاری از خودروهای آفرودی و پیکاپ‌ها مانند نیسان پاترول، تویوتا لندکروزر، پاجرو، هایلوکس و خودروهای کلاسیک‌تر از این قطعه استفاده می‌کنند. شناخت عملکرد این قطعه، تأثیر آن بر رانندگی و روش نگهداری صحیح آن از جمله مواردی است که رانندگان باید به آن توجه داشته باشند.

هاب آزادکن چرخ چگونه کار می‌کند؟

برای درک دقیق عملکرد این قطعه ابتدا باید دانست که در خودروهای چهارچرخ محرک، نیروی موتور از طریق گیربکس و سپس دیفرانسیل‌ها به چرخ‌ها منتقل می‌شود. در برخی خودروها، چرخ‌های جلو در حالت دوچرخ محرک نیز همواره به پلوس و دیفرانسیل متصل هستند، که این موضوع باعث چرخش مداوم مجموعه پلوس، کرانویل و پینیون حتی زمانی که نیازی به محرک بودن چرخ‌های جلو نیست می‌شود. چرخش بی‌دلیل قطعات انتقال نیرو موجب افزایش مصرف سوخت، استهلاک بالاتر و صدای اضافی در سیستم می‌شود.

اینجاست که هاب آزادکن نقش اصلی خود را ایفا می‌کند. این قطعه مکانیزمی دارد که به راننده اجازه می‌دهد ارتباط چرخ جلو با پلوس را قطع یا وصل کند. زمانی که هاب در وضعیت آزاد قرار می‌گیرد، چرخ‌های جلو مستقل از پلوس می‌چرخند و از انتقال چرخش به دیفرانسیل جلوگیری می‌کنند. هنگام فعال‌سازی حالت 4WD، هاب دوباره درگیر می‌شود و چرخ‌ها آماده دریافت نیرو از موتور می‌شوند.

انواع هاب آزادکن چرخ

هاب‌های آزادکن از نظر ساختار و نحوه عملکرد در سه گروه اصلی قرار می‌گیرند. هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند و انتخاب آنها به نوع خودرو و نیاز راننده مربوط می‌شود.

هاب دستی
در این نوع، راننده باید به صورت دستی و با چرخاندن یک پیچ یا سلکتور واقع در مرکز چرخ، هاب را در وضعیت LOCK یا FREE قرار دهد. این هاب‌ها از نظر دوام بسیار قابل‌اعتماد هستند و خودروهای آفرودی کلاسیک عمدتاً از این نوع استفاده می‌کنند. سادگی، قابلیت تعمیر، قیمت مناسب و عملکرد پایدار از ویژگی‌های اصلی آنها است.

هاب اتوماتیک
در این مدل، اتصال و قطع نیروی چرخ بدون دخالت راننده و بر اساس شرایط حرکتی خودرو انجام می‌شود. هاب اتوماتیک زمانی که حالت 4WD فعال شود، به طور خودکار درگیر می‌شود. اما این هاب‌ها به نسبت نوع دستی حساس‌تر بوده و در شرایط سخت آفرود ممکن است دچار اختلال شوند.

هاب خلأ یا وکیوم
این نوع از سیستم خلا موتور برای درگیر کردن یا آزادسازی هاب استفاده می‌کند. بسیاری از خودروهای مدرن با سیستم چهارچرخ محرک از این مدل بهره می‌برند. عملکرد راحت، سرعت بالا در واکنش و عدم نیاز به دخالت راننده از مزایای آن است، اما پیچیدگی ساختار، هزینه نگهداری بالاتر و حساسیت بیشتر در استفاده آفرودی جزو معایب آن محسوب می‌شود.

مزایای استفاده از هاب آزادکن چرخ

نقش این قطعه بسیار فراتر از یک اتصال ساده بین چرخ و پلوس است. هاب آزادکن تأثیر مستقیم روی کارایی خودرو، کاهش استهلاک و بهبود تجربه رانندگی دارد.

کاهش مصرف سوخت
وقتی هاب در وضعیت آزاد است، چرخ‌ها بدون درگیر کردن پلوس و دیفرانسیل می‌چرخند. این موضوع باعث کاهش مقاومت چرخشی و در نتیجه پایین آمدن مصرف سوخت می‌شود. در برخی خودروها این کاهش می‌تواند تا چند درصد قابل‌توجه باشد.

کاهش استهلاک قطعات انتقال قدرت
وقتی نیروی اضافی به پلوس، دیفرانسیل جلو و گیربکس کمکی وارد نشود، عمر این قطعات افزایش می‌یابد. در استفاده شهری که معمولاً 4WD فعال نیست، هاب آزادکن نقش مهمی در محافظت از سیستم دارد.

بهبود عملکرد خودرو در سرعت‌های بالا
قطع اتصال چرخ‌ها از سیستم انتقال قدرت باعث می‌شود خودرو در جاده عملکرد روان‌تری داشته باشد و صدای کمتری از زیر خودرو شنیده شود.

افزایش توان آفرودی در زمان نیاز
وقتی راننده به مسیرهای آفرودی سنگین وارد می‌شود، با فعال کردن هاب، چرخ‌ها آماده دریافت نیرو و عبور از موانع می‌شوند. در این حالت بیشترین کشش و گشتاور در اختیار خودرو قرار می‌گیرد.

تأثیر هاب آزادکن بر سیستم چهارچرخ محرک

خودروهای چهارچرخ محرک به دو حالت اصلی تقسیم می‌شوند: سیستم تمام‌وقت و سیستم پاره‌وقت. در سیستم‌های پاره‌وقت، هاب آزادکن بیشترین نقش را ایفا می‌کند. در حالت معمولی که 2WD فعال است، هاب‌ها آزاد هستند و چرخ جلو ارتباطی با پلوس ندارند. اما زمانی که راننده حالت 4WD را فعال می‌کند، هاب بسته شده و نیرو به چرخ‌ها منتقل می‌شود.

در سیستم‌های تمام‌وقت نیز از هاب استفاده می‌شود اما کاربرد آن کمتر است، زیرا چرخ‌ها همواره درگیر انتقال نیرو هستند. با این حال برخی خودروهای SUV قدیمی‌تر دارای هاب هستند تا مصرف سوخت و استهلاک کاهش یابد.

چه زمانی باید هاب آزادکن را فعال کنیم؟

فعال‌سازی یا آزاد کردن هاب بسته به شرایط رانندگی است. شناخت موقعیت‌های مناسب کمک می‌کند از سیستم انتقال قدرت بهترین عملکرد را گرفت.

در مسیرهای سخت آفرودی مانند سنگلاخ، گل‌ولای، ماسه، سراشیبی یا سربالایی‌های تند، حتماً هاب باید در حالت LOCK قرار گیرد. همچنین در جاده‌های لغزنده برفی و یخ‌زده فعال بودن هاب ضروری است. اما در رانندگی شهری، جاده آسفالت و مسیرهای معمولی بهتر است هاب آزاد باشد تا از مزایای مصرف سوخت کمتر و استهلاک پایین‌تر بهره ببرید.

علائم خرابی هاب آزادکن چرخ

خرابی هاب می‌تواند عملکرد سیستم چهارچرخ محرک را به طور کامل مختل کند. برخی از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی عبارت‌اند از:

شنیدن صدای تقه یا تق‌تق هنگام حرکت در حالت 4WD
عدم انتقال نیرو به چرخ‌های جلو با وجود فعال‌سازی 4WD
گیر کردن هاب در وضعیت LOCK یا FREE
چرخش بی‌مورد پلوس در حالت 2WD
روغن‌دهی، نشتی یا قفل شدن سلکتور هاب

در صورت مشاهده چنین علائمی باید هاب بررسی و تعمیر شود، زیرا ادامه رانندگی با هاب معیوب باعث خرابی پلوس و آسیب به دیفرانسیل جلو می‌شود.

نکات مهم در نگهداری از هاب آزادکن چرخ

نگهداری صحیح باعث افزایش طول عمر و جلوگیری از خرابی‌های احتمالی می‌شود. برخی از نکات مهم عبارت‌اند از:

بازدید دوره‌ای و تمیزکاری مکانیزم داخلی
اطمینان از روانکاری مناسب چرخ‌دنده‌ها
جلوگیری از برخورد آب، گل یا ضربه به قسمت مرکزی چرخ
فعال و غیرفعال کردن هاب هر چند وقت یک‌بار برای جلوگیری از گیرکردن
استفاده از قطعات اصلی و باکیفیت به جای نمونه‌های نامعتبر

آیا حذف هاب آزادکن چرخ منطقی است؟

برخی رانندگان برای راحتی کار هاب‌های اتوماتیک یا خلأ را حذف و پلوس را دائمی می‌کنند. این کار شاید در کوتاه‌مدت ساده‌سازی محسوب شود، اما معایب جدی دارد. با حذف هاب، مصرف سوخت افزایش می‌یابد، استهلاک سیستم جلو بیشتر می‌شود و خودرو در مسیرهای طولانی صدای بیشتری تولید می‌کند. بنابراین بهترین روش، استفاده از هاب باکیفیت و نگهداری صحیح آن است.

جمع‌بندی

هاب آزادکن چرخ یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم چهارچرخ محرک در خودروهای آفرودی و پیکاپ است که نقش اساسی در کاهش مصرف سوخت، جلوگیری از استهلاک بیش‌ازحد و افزایش توان عبوری خودرو دارد. این قطعه با ایجاد امکان قطع و وصل کردن ارتباط چرخ‌ها با پلوس، مدیریت هوشمندانه‌تری بر انتقال قدرت ایجاد می‌کند. انتخاب نوع مناسب هاب، بررسی دوره‌ای و نگهداری صحیح آن برای داشتن عملکرد مطمئن و طولانی‌مدت سیستم 4WD ضروری است. با شناخت کامل هاب آزادکن و نحوه استفاده صحیح از آن می‌توان رانندگی اقتصادی‌تر، بی‌صدا‌تر و ایمن‌تری تجربه کرد.