چرا ترموستات خودرو خراب می‌شود؟ علائم و راه‌حل‌ها

ترموستات خودرو چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

ترموستات یک قطعه مکانیکی یا الکترونیکی است که در مسیر جریان مایع خنک‌کننده (آب یا ضدیخ) قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن تنظیم دمای موتور است. این قطعه به گونه‌ای طراحی شده که وقتی موتور سرد است، مانع گردش مایع خنک‌کننده می‌شود تا موتور سریع‌تر گرم شود و به دمای عملکردی برسد. وقتی دما به حد مشخص رسید، ترموستات باز می‌شود و اجازه گردش مایع را می‌دهد تا از داغ شدن موتور جلوگیری شود.

چرا ترموستات خودرو خراب می‌شود؟

1. فرسودگی طبیعی قطعه

ترموستات نیز مانند بسیاری از قطعات دیگر با گذشت زمان و کارکرد مداوم دچار فرسایش می‌شود. پس از چند سال یا چند ده هزار کیلومتر، عملکرد آن ممکن است مختل شود.

2. کیفیت پایین ترموستات

استفاده از ترموستات‌های تقلبی یا بی‌کیفیت که از جنس ضعیفی ساخته شده‌اند، می‌تواند باعث عملکرد نامطلوب یا خرابی زودهنگام شود.

3. استفاده از آب بدون ضدیخ

آب معمولی بدون ضدیخ موجب رسوب‌گذاری، زنگ‌زدگی و کاهش عمر قطعات فلزی مانند ترموستات می‌شود. این رسوبات باعث گیر کردن یا عملکرد ناقص دریچه ترموستات خواهند شد.

4. نوسانات شدید دمای موتور

بالا رفتن یا پایین آمدن شدید دمای موتور در اثر مشکلات دیگر مانند خرابی پمپ آب، هواگیری ناقص سیستم خنک‌کننده یا نشتی آب می‌تواند باعث خرابی زودتر از موعد ترموستات شود.

5. گیر کردن دریچه ترموستات

اگر دریچه در حالت باز یا بسته باقی بماند، می‌تواند عملکرد سیستم خنک‌کننده را به‌کلی مختل کند. این گیر کردن معمولاً در اثر زنگ‌زدگی، رسوبات یا شکستگی فنر داخلی رخ می‌دهد.

علائم خرابی ترموستات خودرو

1. افزایش غیرعادی دمای موتور (آمپر آب بالا)

وقتی ترموستات در حالت بسته گیر کرده باشد، مایع خنک‌کننده نمی‌تواند در موتور جریان پیدا کند و دمای موتور به‌شدت بالا می‌رود.

2. پایین ماندن بیش از حد آمپر آب

اگر ترموستات در حالت باز گیر کند، مایع خنک‌کننده زودتر از موعد در سیستم جریان پیدا می‌کند و موتور دیرتر گرم می‌شود یا به دمای عملکرد نمی‌رسد.

3. نوسان مداوم آمپر آب

اگر آمپر آب به‌صورت مداوم بالا و پایین می‌رود، ممکن است ترموستات نیمه‌گیر کرده و به‌درستی باز و بسته نشود.

4. عدم عملکرد مناسب بخاری خودرو

در فصل سرد، اگر بخاری خودرو هوای سرد بدهد یا مدت زیادی طول بکشد تا گرم شود، ممکن است ترموستات در حالت باز گیر کرده باشد و اجازه ندهد موتور به دمای کافی برسد.

5. نشتی در سیستم خنک‌کننده

در برخی موارد، خرابی ترموستات باعث افزایش فشار در مدار خنک‌کننده و در نتیجه نشت از شیلنگ‌ها یا رادیاتور می‌شود.

راه‌حل‌ها و نحوه بررسی ترموستات

1. بررسی ظاهری و فیزیکی

در صورت بروز علائم بالا، ابتدا ترموستات را از جای خود خارج کرده و برای وجود رسوب، زنگ‌زدگی یا شکستگی بررسی کنید.

2. تست حرارتی در آب جوش

ترموستات را در ظرفی از آب قرار داده و آن را حرارت دهید. در دمایی که روی آن درج شده (مثلاً ۸۲ یا ۸۸ درجه)، باید دریچه باز شود. اگر چنین اتفاقی نیفتد، ترموستات خراب است.

3. تعویض با نمونه جدید

در صورت خرابی، بهترین راه تعویض با یک ترموستات اصلی و با کیفیت است. توصیه می‌شود از برندهای معتبر و دارای ضمانت استفاده شود.

4. استفاده از ضدیخ مناسب

همیشه در رادیاتور از ترکیب آب و ضدیخ استفاده کنید تا از تشکیل رسوب و زنگ‌زدگی در ترموستات و سایر قطعات جلوگیری شود.

نکات مهم برای پیشگیری از خرابی ترموستات

• هر ۳۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر وضعیت ترموستات بررسی شود.
• از ضدیخ استاندارد و متناسب با فصل استفاده کنید.
• بعد از تعویض ضدیخ، حتماً هواگیری سیستم انجام شود.
• در هنگام تعویض ترموستات، از واشر آب‌بندی نو و مرغوب استفاده شود.

جمع‌بندی

ترموستات خودرو یکی از اجزای کلیدی سیستم خنک‌کننده است و خرابی آن می‌تواند عواقب جدی برای سلامت موتور داشته باشد. علائمی مانند بالا رفتن یا پایین ماندن آمپر آب، ضعف بخاری یا نشتی از جمله نشانه‌های مهم خرابی این قطعه هستند. با شناخت دقیق این نشانه‌ها و رسیدگی به‌موقع، می‌توانید از آسیب‌های پرهزینه به موتور جلوگیری کنید. همیشه از قطعات با کیفیت استفاده کرده و نگهداری صحیح را در اولویت قرار دهید.